“I am a representative of the Minsk and Moscow schools of painting, sharing knowledge from my luggage is a matter of my life!”
Vladimir Saiko
“I am a representative of the Minsk and Moscow schools of painting, sharing knowledge from my luggage is a matter of my life!”
Vladimir Saiko
The painting “Siberian Arrows” oil on canvas 210X 320 cm. 2014-2016.
Chronicles of the creation of the picture.
When I got my car, I already knew that I would soon be heading to the shore of Lake Naroch. While traveling around the villages of Zanaroch and Stakhovtsy, I found a memorial plaque with an inscription obviously referring to the period of the First World War: “Do not make noise, green pines, do not wake glorious heroes!” Walking a little higher, I saw a panorama of a huge lake, on the banks of which the National Park is now, and almost a hundred years ago the most bloody battle took place on the territory of modern Belarus. Having been in the village of Cheremshitsy, I saw a large wooden cross with an inscription on the plate nailed to it: “To the valiant Siberian wars that fell in the Naroch operation of 1916. From grateful descendants. ” Two years later, in my workshop a canvas measuring two by three meters in size stood on a black easel.
I began my work with a sketch of a future painting. Every day, reflecting on the content of future work, there were unexpected and contradictory details that both contributed to and diverted from the final, imaginative decision of the characters. Initially, a search was conducted for a variety of character behavior. The composition began with the backbone, the central group of figures became such a backbone, each character had to have his own turn, expression and make a move towards the goal with unique features inherent only to him, such a view for me was fundamental in order to avoid the “puppetry” of the people depicted in the picture.
Toward the end of the sketch, which should have a preliminary outline, rhythm, tonality of the future picture, and indicate the main direction of movement toward the realization of the plan, I realized the need to introduce a female image into the group of soldiers to the right of the central group of figures. There was no doubt, it should be Evgeny Vorontsov! At this stage of the work, I had information that she died “near Lake Naroch” in a difficult battle, where she showed the best qualities of an honest and brave soldier. Soon, I became aware that she was a volunteer of the third Siberian rifle regiment, at that moment I still did not know the company where she served, nor from where she had arrived at the front, moreover, I could not find the exact and long the answer to one question: in what quality and in what form did she look? So, initially in the picture above the right corner, the image of a sister of mercy was outlined. But even before this, after analyzing the sketch for the picture, I, as always, boldly and confidently, determined the size of the future canvas and knew for sure that the images would be given to me in the format, including the alleged female one. And so it happened!
On October 29, 2014, on a large canvas, I began to outline the future charcoal drawing. The main thing – I was confident in my heart that the images that came out from under a piece of coal lived in my subconscious from the moment the idea was born. In the work on the picture, I did not use sitters. Each of the characters I created is the figurative processing of what I saw on the photo archives of the great war era, without their direct use. I needed destinies, views, facial expressions, but no less theatricality in the behavior of the heroes of the picture. I forced different faces and characters to live in the current situation, the difficult movement along the hilly snowy terrain and the remnants of wire fences touched by two-day artillery preparation. Immersing a soldier in these conditions, I determined, by searching and reasoning, their behavior and the rhythm of movement of groups of soldiers, where the attacker chains begin to crumble as the landscape conditions become more complex, fall into melted snow, group and are encouraged by short conversations with each other, which through already a minute will not …
Communication of soldiers from the same company among themselves when crossing the yar, from where the German is not yet visible. Frightened, bewildered, strong-willed, confident and courageous looks – everything human, everything that they could experience in the “minute before the attack” interested me with all the passion and, in an attempt to maximize the most expressive solution to this moment, the state of search tormented me throughout my work on canvas.
One morning, my students came to my painting class and saw a huge canvas, for them it was a very memorable moment. Each of them saw how the picture, time after time, comes to life when they came again and again: from the coal pattern on the surface to the bright paint layer. Sometimes the characters appeared in front of my students, and they saw how the artist’s brush gives birth to live images in a few minutes.
In the spring and summer of 2015, one of the most intense stages of work and the collection of necessary material began. I kept a diary where I wrote out all the details of the second army that excited me, about its command, and looked for information on the composition of the regiments.
The soldiers and officers went on the attack against the background of the panorama of Lake Naroch from the side of the village of Zanaroch, not far from the village of Stakhovtsy, it seemed to me that this landscape would become the most faithful, but soon I changed my mind about it …
As new details and information were found, I had to make a serious choice: to allow fiction or to limit it as much as possible. If he was allowed, everything would fall into place and it only remained to complete the study of the characters, but if not, it would have to change a lot. Of course, it’s best to initially solve this question in the sketch and just make an illustration of the event, but I immediately ask myself and many others a question: how then can we survive their burdens with the characters of my work? Immediately, having logically decomposed everything and fulfilling the picture as a norm, I needed a lively and strong picture, and I decided how this could come to me: I need to carry the idea, seeing its partial embodiment, open the missing and create a solid and reliable image! Therefore, I wrote, searched and discovered at the same time!
In the spring of 1916, the picturesque places of the Narochansky Territory turned into a terrible theater of courage and despair, fear and heroism, self-sacrifice and an irresistible desire to survive – this should be in the picture, and I set myself the task of conveying this as little as possible resorting to direct illustration.
In the fall of 2015, many who saw the canvas already said that I had finished my work. But the more it seemed that I still needed to work on it … I was haunted by the feeling that the geographical location of the death of Yevgenia Vorontsova, and much was tied to her by idea, was not “at Naroch’s” at all, literally, and I began to search for an answer. In Gennady Malyshev’s book Narochanskoe echo Verdun I unexpectedly stumbled upon the composition of the 2nd shock Russian army at the time of the Naroch operation (March 5 (18) – March 17 (30), 1916). During the Naroch operation, the 2nd Army was commanded by the commander of the 4th Army, General Ragosa Alexander Frantsevich, who divided the troops of the 2nd Army into three strike groups (Northern, Central, Southern) and the reserve. I was interested in the 1st Siberian Army Corps, commander of the cavalry general Mikhail Mikhailovich Pleshkov. The composition of this particular corps included 1 Siberian rifle division and 3 Siberian rifle regiment, in the fifth company of which a volunteer arrived from Moscow, 17-year-old Evgenia Vorontsova, daughter of an accountant at the Golutvinsk factory, who managed to inspire an entire regiment with an example of stamina, resourcefulness and unparalleled courage. On the eve of the attack, she insisted on her participation in it, despite the fact that she was assigned to the communications team and could be in the rear. Walking with a rifle at the ready, she inspired the soldiers walking nearby, getting close to the wire fences, the first to find a passage among the fortifications destroyed by shelling and, shouting “Brothers, go ahead!”, Led the fighters, she was soon struck by a German bullet, and a heroic example of her feat became immortal!
It became obvious, which was confirmed by both the list and the maps of the location of the troops, that the regiment I needed fought in the Northern Assault Group and participated in battles northwest of Postavy. And this meant that geographically there could not be Lake Naroch on the canvas, but only a wooded and hilly area with rarely seen lakes, most likely in the vicinity of the villages of Yarevo and Kurt. Otherwise, I would fall geographically into the position of the 7th Infantry Division on the southern shore of Lake Naroch, which included: the 25th Smolensky Infantry General Raevsky Regiment, the 26th Mogilev Infantry Regiment, the 27th Vitebsk Infantry Regiment, the 28th Infantry Polotsky, the 7th artillery brigade – they all belonged to the southern strike group, commander from infantry general Baluyev Pyotr Semenovich.
Before me was a choice: to correct the geography or replace the military unit. The answer was unequivocal: the image of Vorontsova and the Siberian arrows! I changed the landscape by bringing woodland into it, and he immediately strengthened the necessary atmosphere, added truthfulness and drama to the composition.
The main thing – now I firmly knew: which particular code should I apply to shoulder straps of my characters, but there was still much that asked me for an answer in my subconscious …
Some respected experts, when they saw the picture, told me that, in principle, everything in it “corresponded”, but it seemed to me that this was attributed to errors in art and I did not trust such a view, as it turned out in vain …
On a January evening in 2016, I decided to find the descendants of soldiers or those involved in the reconstruction of Siberian rifle regiments through social networks, and was hotly supported in my endeavors by the Novo-Nikolaevsky VIK Siberian Riflemen. Through this club I got in correspondence with Ivan Butakov from Irkutsk, a historian, uniform expert, and banners of the Siberian rifle regiments. Moreover, he is engaged in the reconstruction of units close to those that I was most interested in.
Thanks to this man, I recognized a huge storehouse of useful information, and even such a fact: the 3rd Siberian Rifle Regiment was stationed in Nikolsk-Ussuriysk, in Primorye. Well, and most importantly – there were significant and sensible comments, in case of correction of which the work will be much more reliable. Having drawn up a work plan and the sequence of amendments, I went to the workshop that very evening. The whole night, like the 5 coming nights, with an interval of one day for sleep, I painted until the dawn! But this could not have been done, since the picture in the form in which it was already received quite widespread approval and positive reviews, but it all seemed to me an incomplete, carefully not analyzed plot, and most importantly – I made this picture for real patriots who can value authenticity!
First of all, on the advice of Ivan, I changed the banner. In the previous version, it was a sample of 1800. For reliability, it was necessary to replace it with a new one, issued to the regiment after the Russo-Japanese war in 1906.
I became aware of the entire history of the regiment from the year it was founded. I even began to possess information that October 22 is a regimental holiday.
In 1829, the Siberian Linear No. 13 battalion was created from the 1st battalion of the Irkutsk garrison regiment. Seniority from the 1st battalion of the Tobolsk garrison regiment (created in Yakutsk in 1720). Since 1858 – Linear No. 3 battalion of East Siberia (East Siberian Linear No. 3 battalion). From 1865 – the 3rd East Siberian Line Battalion. From 1880 – the 3rd East Siberian Rifle Battalion. From 1898 – 3rd East Siberian Rifle Regiment. Since 1910 – the 3rd Siberian Rifle Regiment.
From the moment of its creation, it used the old banner of model 1800 granted to the battalion as part of the Garrison gene. Major Lezzano Regiment 5.7.1800 year. On June 25, 1838, the Anniversary Alexander Ribbon and a bracket with the inscription were granted to the banner
“P1.1720. Siberian Garrison Tobolsk regiment.
1838. Siberian Linear No. 13th battalion “. November 18, 1885 on the flagpole of the banner a bracket was installed with the inscription:
“P1. 1720. 1st battalion of the Tobolsk Garrison Regiment.
1880. 3rd East Siberian Rifle Battalion. “On December 6, 1906, the 3rd East Siberian Rifle Regiment was granted the George Banner of the 1900 model with the inscription” For distinction near Liaoyang in 1904, at Sandep in 1905. “All the necessary inscriptions, in accordance with the chronicle, were displayed by me on the picture. The history of the military unit is on the bracket and the Alexander anniversary ribbon, the inscription for the difference on the St. George ribbon near Spas on the banner. Ivan Butakov corresponded with me for several weeks several hours a day and gave necessary advice even on details that, at first glance, would not be evident: Konovalov’s aiming plate, gun belts, protective eyelets, nickel silver bullets. Although the losses were great, in 1916 from military personnel, and the second stage arrived at the front only a few remained, but the awarded soldiers remained for participating in the Russian-Japanese war, who, nevertheless, put their medals on the chest with the “Japanese” together with the George Crosses, attacking but already on the German. The protagonist of the picture is the captain, boldly rushing forward, he apparently m he fought a lot, and fear no longer impedes his movement, despite the remaining elements of wire fences, takes a bold step towards the remains of the barbed wire still dangerous in the snow, a dead German was next to his bootleg, he was already covered in snow and icy. On the right hand of the captain, looking closely at his movements, the lieutenant repeats his bold steps. The banner is carried by the ensign, who has already managed to realize ahead of time that the attack is likely to drown, he understands that he will fall one of the first, because the banner is in his hands. The corporal, in the foreground, without waiting for an order, is already aiming and is about to shoot without an order. A non-commissioned officer located behind him tucks nickel silver ammunition into the bolt of a rifle, a soldier, on his right shoulder, peers into the position of the Germans. All this is in contrast to the strictly built chains in the background and the soldiers marching through the conversation, so far seeing only their regimental comrades ahead and the light near the banner on the top of the hill, where they have to climb up and see what the first chains have already realized. Among men, and a female image, he, more than others, is aimed at the goal, regardless of the expensive price for this.
Ivan did not spare his time, helping me understand many of the intricacies of the Russian Imperial Army, for sure, he no less wanted me to be appreciated by both uniformists and reconstruction. It was he who convinced me of the need to change the color of the epaulet from a galloon to a protective one, which initially alarmed me in connection with the merger of the soldiers into one common mass. But this problem has been transformed from lack to advantage.
Chains of attackers were lined up in waves of 1-2 companies of attackers at a distance of 30-40 steps, in order to reduce losses from rifle and artillery fire. The need for the presence of a machine gun team in the first chains is justified by the effectiveness of its use in suppressing enemy fire from a position just taken. The picture also shows the most convenient way of transporting the Maxim system machine gun by three fighters, it is without a hatch under the snow, unlike later Soviet modernization. According to the military regulations of the RIA, only a non-commissioned officer can carry the banner, in some cases a lieutenant. For field officers, the revolving cord was attached to the belt behind the cabaret, and not to the neck under the collar. Details on the ammunition were not left without close attention: the officer infantry lanyard with an acorn, unlike the cavalry one, which should be with fringe; the correct form of the hilt of the officer’s checker at an angle distinguished it from other edged weapons, belt-shaped leather pouches for shooters and their paired quantity for each soldier, tarpaulin ersatz pouches, trench tools (shovel, ax, pickaxe), cracker bags, duffel bags, cockpit arrangement at the top on papakha – all this would seem to be an excess, not affecting the main artery of the picture, but I will tell you that it is her armor, the armor of authenticity, and for me they are very important!
At the most critical moments of the all-round work on the canvas, after comments and comments on the amendments, I was supported by the advice and ration of the historian Dmitry Laptsevich, that I did not sleep as much as I did, I also worried and wanted everything to go out as it should, with the least mistakes!
One of the few deliberately made inaccuracies is the size of the banners that I increased to emphasize their significance, the size of the influence on the psyche of soldiers, the central banner is the sun of my picture!
When I wrote the brush of the shooter, filling nickel silver bullets in a rifle, my wife called me and said that she had given birth to my son! Subsequently, below this section on the canvas, I wrote a dedication of the painting to my newborn son Stepan! My son and my picture were hatched and born at the same time!
In the second half of February 2016, in the presence of the BSA professor Yevgeny Feliksovich Shuneiko, I made a color and tonal generalization of the elements of the picture, put color accents and put my signature.
Together with the leader of the Weltall community and my reliable friend Yuri Samko, in early March 2016, we transported a huge frame for a painted picture in difficult weather conditions and won – the picture became framed!
In the framed picture, I put the finishing strokes with a brush, and then removed it from the frame to cover with three layers of acrylic-styrene varnish. After drying, the frame is fixed for a long time. From this moment the picture is completed!
Dear viewer and reader, I want to ask you to multiply what has been started – and the glorious heroes of the Second World War will sleep peacefully, they deserve this honor!
Картина ” Сибирские стрелки” холст, масло 210Х 320 см. 2014-2016 года.
Хроники создания картины.
Когда у меня появился свой автомобиль, я уже знал, что вскоре направлюсь на берег озера Нарочь. Путешествуя по окрестностям деревень Занарочь и Стаховцы, я обнаружил мемориальную доску с надписью, очевидно относящуюся к периоду Первой мировой войны : “Не шумите вы, сосны зеленые, не будите вы славных героев!”. Пройдя чуть выше, я увидел панораму огромного озера, на берегах которого сейчас Национальный парк, а почти сто лет назад на них произошла самая кровопролитная битва на территории современной Беларуси. Побывав в деревне Черемшицы, я увидел большой деревянный крест с надписью на плите, прибитой к нему: « Доблестным войнам- сибирякам, павшим в Нарочской операции 1916г. От благодарных потомков». Спустя два года, в моей мастерской стоял на чёрном мольберте холст размером два на три метра.
Свою работу я начал с этюда будущей картины. С каждым днём, размышляя над содержанием будущего труда, находились неожиданные и противоречивые детали, что, как способствовали, так и отводили от конечного, образного решения персонажей. Изначально, вёлся поиск разнообразия поведения характеров. Композиция начиналась с костяка, таким костяком стала центральная группа фигур, каждый персонаж должен был иметь свой поворот, выражение и совершать движение к цели с присущими только ему уникальными чертами, такой взгляд для меня был принципиален во имя избегания «кукольности» изображаемых на картине людей.
Приблизительно к завершению эскиза, который по своему предназначению должен иметь предварительную схему, ритмичность, тональность будущей картины и указывать на главное направление движения к воплощению замысла, я осознал необходимость внедрить в группу солдат правее от центральной группы фигур женский образ. Не было сомнения- это должна быть Евгения Воронцова! На этом этапе труда я обладал информацией, что она погибла « у озера Нарочь» в сложном бою, где проявила лучшие качества честного и смелого солдата. Вскоре, мне стало известно о том, что она была добровольцем третьего сибирского стрелкового полка, в тот момент я ещё не знал ни роты, где она служила, ни от куда она прибыла на фронт, более того, я долго и безуспешно не мог отыскать точный ответ на один вопрос: в каком качестве и в какой внешнем виде она была? Так, изначально на картине выше правого угла был намечен образ сестры милосердия. Но ещё перед этим, после анализа этюда к картине, я ,как всегда смело и уверенно, определил размер будущего полотна и точно знал, что образы мне дадутся в формате, в том числе и предполагаемый женский. Так и сталось!
29 октября 2014 года на большом холсте я начал намечать будущий рисунок углём. Главное – я был уверен сердцем, что образы, выходившие из-под кусочка угля, жили в моём подсознании с момента зарождения идеи. В работе над картиной я не использовал натурщиков. Каждый из созданных мною персонажей- плод образной обработки увиденного на фотоархивах эпохи великой войны, без прямого их использования. Мне нужны были судьбы, взгляды, мимика, но, ни как не театральность в поведении героев картины. Я заставлял жить разные лица и характеры в сложившейся ситуации, сложном движении по холмистой заснеженной местности и остаткам проволочных заграждений, задетых двухсуточной артподготовкой. Погружая солдат в эти условия, мной определялось, путём поисков и рассуждений, их поведение и ритмичность движения групп солдат, где цепи атакующих начинают рассыпаться по мере усложнения ландшафтных условий, проваливаются в подтаявший снег, группируются и подбадриваются короткими разговорами друг с тем другом, которого через уже минуту не станет…
Общение солдат из одной роты между собой при переходе через яр, откуда германец ещё не виден. Напуганные, растерянные, волевые, уверенные и смелые взгляды- всё человеческое, всё, что они могли испытывать в «минуту перед атакой» меня интересовало со всей страстью и, в попытке максимально выразительного решения этого момента, состояние поиска мучило меня на протяжении всей работы над полотном.
В одно утро мои ученики приехали ко мне на занятие по живописи и увидели огромный холст, для них это стало очень запоминающимся моментом. Каждый из них видел, как картина, раз за разом, оживает, когда они приезжали вновь и вновь: от угольного рисунка на поверхности до яркого красочного слоя. Порой персонажи проявлялись на глазах у моих воспитанников, и они видели, как кисть художника рождает живые образы за несколько минут.
Весной – летом 2015 года начался один из самых напряжённых этапов работы и сбора необходимого материала. Я вёл дневник, куда выписывал все волнующие меня детали о второй армии, о её командовании, искал информацию о составе полков.
Солдаты и офицеры шли в атаку на фоне панорамы озера Нарочь со стороны деревни Занарочь , недалеко от деревни Стаховцы, мне казалось, что этот пейзаж и станет самым верным, но вскоре я изменил свой взгляд на это…
По мере нахождения новых деталей и информации мне пришлось стать перед серьёзным выбором: допускать художественный вымысел или же максимально ограничить его. В случае если он допускался – всё становилось уже на свои места и оставалось лишь завершить проработку персонажей, но если нет, то придётся многое менять. Конечно, лучше всего изначально решать этот вопрос ещё в эскизе и сделать просто иллюстрацию события, но я задаю, сразу же, себе и многим другим вопрос : а как же тогда пережить вместе с персонажами своего произведения их тяготы? Сразу ,всё логично разложив и выполнив картину как норматив, мне нужна была живая и сильная картина, и я принял решение, как ко мне может прийти это: необходимо вынашивать идею ,видя её частичное воплощение, открыть недостающее и создать цельный и достоверный образ! Поэтому я писал, искал и открывал одновременно!
Живописные места Нарочанского края превратились весной 1916 года в страшный театр мужества и отчаяния, страха и героизма, самопожертвования и непреодолимого стремления выжить – это должно быть на картине, и я ставил задачей передать это, как можно меньше прибегая к прямой иллюстрации.
Осенью 2015 года многие, кто видел полотно, уже говорили, что я закончил свой труд. Но тем больше казалось ещё нужно работать над ним… Мне не давало покоя ощущение, что географическое место гибели Евгении Воронцовой, а к ней многое по задумке привязывалось, вовсе не « у Нарочи», в буквальном смысле, и я начал поиски ответа. В книге Геннадия Малышева « Нарочанское эхо Вердена» я неожиданно наткнулся на состав 2-ой ударной русской армии на момент проведения Нарочской операции (5(18) марта – 17(30) марта 1916 года). Во время проведения Нарочской операции 2-ой армией командовал командующий 4-ой армией генерал Рагоза Александр Францевич, который разделил войска 2-ой армии на три ударные группы ( Северную, Центральную, Южную) и резерв. Меня интересовал 1-ый сибирский армейский корпус, командир генерал от кавалерии Михаил Михайлович Плешков. В состав именно этого корпуса входила 1 сибирская стрелковая дивизия и 3 сибирский стрелковый полк, в пятую роту которого прибыла из Москвы доброволец, 17-ти летняя Евгения Воронцова, дочь бухгалтера Голутвинской фабрики, сумевшая воодушевить целый полк примером стойкости, находчивости и беспримерной храбрости. Накануне атаки она настояла на своём участии в ней, несмотря на то, что была приписана к команде связи и могла находиться в тылу. Идя с винтовкой наперевес, она воодушевляла идущих рядом солдат, подобравшись к проволочным заграждениям, первой нашла проход среди разрушенных артобстрелом укреплений и, с криком « Братцы, вперёд!», повела за собой бойцов, вскоре её сразила германская пуля, а героический пример её подвига стал бессмертным!
Стало очевидно, что подтверждалось и списком, и картами расположения войск, что нужный для меня полк воевал в Северной ударной группе и участвовал в боях северо-западнее Постав. А это значило, что географически на полотне не может быть озера Нарочь, а только лесисто-холмистая местность с редко просматривающимися озёрами, скорее всего в районе деревень Ярево и Курты. Иначе я попадал бы географически в позиции 7-ой пехотной дивизии на южном берегу озера Нарочь,в состав которой входили: 25-ый пехотный Смоленский генерала Раевского полк, 26-ый пехотный Могилевский полк, 27-ый пехотный Витебский полк, 28-ый пехотный Полоцкий, 7-ая артиллерийская бригада- все они относились к Южной ударной группе, командир генерал от инфантерии Балуев Пётр Семенович.
Передо мной стал выбор: исправить географию или заменить воинское подразделение. Ответ был однозначен: образ Воронцовой и сибирские стрелки! Я изменил ландшафт, привнеся в него лесистой местности, и он сразу усилил необходимую атмосферу, добавил правдивости и драматизма в композицию.
Главное – теперь я твёрдо знал: какой именно шифр мне следует наносить на погоны моим персонажам, но было ещё многое, что просило у меня в подсознании ответ…
Некоторые уважаемые эксперты, увидев картину, сказали мне, что в принципе, всё в ней « соответствует», но мне казалось, что это списывание на допущение в художестве погрешностей и я не доверился такому взгляду, как оказалось не напрасно…
Январским вечером 2016 года я принял решение отыскать через социальные сети потомков солдат или тех , кто занимается реконструкцией сибирских стрелковых полков, и был горячее поддержан в своих начинаниях Ново-Николаевским ВИК « Сибирские стрелки». Через этот клуб я вышел на переписку с Иваном Бутаковым из Иркутска – историком, экспертом по униформе, знамёнах сибирских стрелковых полков. Более того, он занимается реконструкцией подразделений, близких к тем, что меня больше всего интересовали.
Благодаря этому человеку я узнал огромный кладезь полезной информации, и даже такой факт: 3-й Сибирский стрелковый полк стоял в Никольск-Уссурийске, что в Приморье. Ну, а самое главное – появились весомые и дельные замечания, в случае исправления которых работа будет куда достовернее. Составив план работы и очерёдности поправок, я в этот же вечер отправился в мастерскую. Целую ночь, как и 5 грядущих ночей, с интервалом в сутки для сна, я писал картину до самого рассвета! Но этого можно было и не делать, так как картина в том виде, в котором она уже была, получила достаточно широкое одобрение и положительные отзывы, но мне всё это казалось незавершённым, внимательно не проанализированным сюжетом, и главное – я делал эту картину для настоящих патриотов, умеющих ценить достоверность!
Первым делом, по совету Ивана, я изменил знамя. В предыдущем варианте оно было образца 1800 года. Для достоверности его необходимо было заменить новым, выданным полку после русско-японской войны в 1906 году.
Мне стала известна вся история полка от года его основания. Я даже стал обладать информацией, что 22 октября – полковой праздник.
| В 1829 из 1-го батальона Иркутского гарнизонного полка создан Сибирский линейный №13 батальон. Старшинство от 1-го батальона Тобольского гарнизонного полка (созд. в Якутске в 1720 г.). С 1858 – Линейный №3 батальон Восточной Сибири (Восточно-Сибирский линейный №3 батальон). С 1865 – 3-й Восточно-Сибирский линейный батальон. С 1880 – 3-й Восточно-Сибирский стрелковый батальон. С 1898 – 3-й Восточно-Сибирский стрелковый полк. С 1910 – 3-й Сибирский стрелковый полк. |
| С момента создания использовал старое знамя обр.1800 года пожалованное батальону в составе Гарнизонного ген. майора Леццано полка 5.7.1800 года. 25 июня 1838 года на знамя пожалована Юбилейная Александровская лента и скоба с надписью “П1.1720.Сибирского Гарнизона Тобольский полк. 1838. Сибирского Линейного №13-го баталиона”.18 ноября 1885 года на древко знамени установлена скоба с надписью: “П1. 1720. 1-й батальон Тобольского Гарнизонного полка. 1880. 3-го Восточно-Сибирского стрелкового баталиона”.6 декабря 1906 года 3-му Восточно-Сибирскому стрелковому полку пожаловано Георгиевское знамя обр. 1900 года с надписью “За отличие под Ляояном в 1904 году, у Сандепу в 1905 году”. Все необходимые надписи, в соответствии с хроникой, были отображены мною на картине. История воинского подразделения – на скобе и Александровской юбилейной ленте, надпись за отличие на георгиевской ленте под Спасом на знамени. Иван Бутаков переписывался со мной на протяжении нескольких недель по несколько часов в день и давал необходимые советы даже по деталям, что ,на первый взгляд, не бросятся даже в глаза: прицельная планка Коновалова , ружейные ремни, защитные петлички, мельхиоровые пули.Хоть потери были великими, в 1916 году от кадровых военных, и второй очереди прибывших на фронт остались единицы. Но оставались награждённые солдаты за участие в русско-японской войне, которые, всё же, надевали на грудь свои медали с « японской» вместе георгиевскими крестами идя в атаку но уже на германца.Главный герой картины – капитан, смело рвущийся вперёд, он, видно, много воевал, и страх уже не сковывает его движения , несмотря на ещё оставшиеся элементы проволочных заграждений, делает смелый шаг в сторону остатков всё ещё опасной занесённой снегом колючей проволоки, рядом с голенищем его сапога убитый германец, он уже завеян снегом и обледенел. По правую руку капитана, присматриваясь к его движениям, делает повтор его смелых шагов поручик. Знамя несёт подпрапорщик, уже успевший раньше срока осознать, что атака, скорее всего, захлебнётся, он понимает, что он падёт одним из первых, ведь знамя в его руках. Ефрейтор, на переднем плане, не дожидаясь приказа, уже целится и собирается стрелять без приказа. Расположившийся за его спиной унтер-офицер заправляет мельхиоровые патроны в затвор винтовки, солдат, по правое плечо от него, всматривается в позиции германцев. Всё это в противовес строго выстроенным цепям на дальнем плане и шагающим в разговоре через яр солдатам, что пока видят впереди только своих полковых товарищей да свет возле знамени на верху холма, куда им только предстоит взобраться и увидеть то, что первые цепи уже осознали. Среди мужчин и женский образ, он, больше других, устремлён к цели, не взирая, на дорогую за это цену.Иван не жалел своего времени, помогая мне понять многие тонкости Русской Императорской армии, наверняка, он не менее меня хотел, чтобы эту картину оценили и униформисты, и реконструкция. Именно он убедил меня в необходимости изменить окрас погон с галунного на защитный, что , изначально меня настораживало в связи со слиянием солдат в одну общую массу. Но эта проблема была преобразована из недостатка в преимущество. Цепи атакующих выстраивались волнами по 1-2 роты атакующих на расстоянии 30-40 шагов, дабы уменьшить потери от ружейного и артиллерийского огня. Необходимость присутствия пулемётной команды, в первых цепях, оправдана эффективностью её использования при подавлении огня противника с только что занятой позиции. На картине также показан наиболее удобный способ транспортировки пулемёта системы « Максим» тремя бойцами, он без лючка под снег в отличие от более поздней советской модернизации. По воинскому уставу РИА знамя может нести только унтер-офицер , в отдельных случаях подпрапорщик. У офицеров на полевом походном снаряжении револьверный шнур крепился к ремню за кабурой, а не на шею под воротник. Детали по амуниции не остались без пристального внимания: офицерский пехотный темляк с желудью в отличие от кавалерийского, что должен быть с бахрамой ; верная форма эфеса офицерской шашки под угол отличала её от другого холодного оружия , поясные кожаные подсумки у стрелков и их парное количество у каждого бойца, брезентовые эрзац-подсумки, шанцевый инструмент ( лопатка, топор, киркомотыга) , сухарные сумки, вещмешки , расположение какарды вверху на папахе- всё это казалось бы излишества, не влияющее на главную артерию картины, но я вам скажу, что это её доспехи, доспехи достоверности, и для меня они очень важны! В самые критические моменты всеночных работ над полотном после замечаний и комментариев к поправкам , меня поддерживал советом и пайком историк Дмитрий Лапцевич, что вровень не спал как и я, также переживал и хотел, чтобы вышло всё как надо, с наименьшими промашками! Одно из немногих осознанно допущенных неточностей – размеры знамён, что мною увеличены для подчеркивания их значимости, размера влияния на психику солдат, центральное знамя- солнце моей картины! Когда я писал кисть стрелка, заправляющего в винтовку мельхиоровые пули, ко мне позвонила жена и сообщила, что родила мне сына! Впоследствии, ниже этого участка на полотне я написал посвящение картины моему новорожденному сыну Степану! Мой сын и моя картина вынашивались и рождались одновременно! Во второй половине февраля 2016 года, в присутствии профессора БГАИ Евгения Феликсовича Шунейко, я совершил цветовое и тональное обобщение элементов картины, расставил цветовые акценты и поставил свою подпись. Вместе с лидером сообщества « Weltall» и моим надёжным товарищем Юрием Самко в начале марта 2016 года мы совершили перевоз огромной рамы для написанной картины в сложных погодных условиях и победили- картина стала в оправу! В обрамлённой картине я положил финишные удары кистью, после чего извлёк её из рамы для покрытия тремя слоями акрил-стирольного лака. После просушки рама крепиться уже надолго. С этого момента картина завершена! Дорогой зритель и читатель, хочу обратиться к тебе с просьбой приумножить начатое – и славные герои второй отечественной войны, будут спать спокойно, они заслужили эту честь! |
Карціна “Сібірскія стрэлкі” палатно, алей 210Х 320 см. 2014-2016 гады.
Хронікі стварэння карціны.
Калі ў мяне з’явіўся свой аўтамабіль, я ўжо ведаў, што неўзабаве накіраваны на бераг возера Нарач. Падарожнічаючы па наваколлі вёсак Занарач і Стаховцы, я выявіў мемарыяльную дошку з надпісам, відавочна адносіцца да перыяду Першай сусветнай вайны: “Ці не шуміце вы, хвоі зялёныя, ня будзеце вы слаўных герояў!”. Прайшоўшы крыху вышэй, я ўбачыў панараму вялізнага возера, на берагах якога цяпер Нацыянальны парк, а амаль сто гадоў таму на іх адбылася самая крывавая бітва на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Пабываўшы ў вёсцы Чарэмшыцы, я ўбачыў вялікі драўляны крыж з надпісам на пліце, прыбітай да яго: “доблесныя войнам- сібіракам, загінулым у Нарацкай аперацыі 1916г. Ад удзячных нашчадкаў ». Праз два гады, у маёй майстэрні стаяў на чорным мальберце палатно памерам два на тры метры.
Сваю працу я пачаў з эцюда будучай карціны. З кожным днём, разважаючы над зместам будучага працы, знаходзіліся нечаканыя і супярэчлівыя дэталі, што, як спрыялі, так і адводзілі ад канчатковага, вобразнага рашэння персанажаў. Першапачаткова, вёўся пошук разнастайнасці паводзін характараў. Кампазіцыя пачыналася з касцяка, такім касцяком стала цэнтральная група фігур, кожны персанаж павінен быў мець свой паварот, выраз і здзяйсняць рух да мэты з уласцівымі толькі яму унікальнымі рысамі, такі погляд для мяне быў прынцыповы ў імя пазбягання «лялечны» адлюстро на карціне людзей.
Прыблізна да завяршэння эскіза, які па свайму прызначэнню павінен мець папярэднюю схему, рытмічнасць, танальнасць будучай карціны і паказваць на галоўны кірунак руху да ўвасаблення задумы, я ўсвядоміў неабходнасць укараніць у групу салдат правей ад цэнтральнай групы фігур жаночы вобраз. Не было сомнения- гэта павінна быць Яўгена Варанцова! На гэтым этапе працы я валодаў інфармацыяй, што яна загінула «ля возера Нарач» ў складаным баі, дзе праявіла лепшыя якасці сумленнага і адважнага салдата. Неўзабаве, мне стала вядома пра тое, што яна была добраахвотнікам трэцяга сібірскага стралковага палка, у той момант я яшчэ не ведаў ні роты, дзе яна служыла, ні ад куды яна прыбыла на фронт, больш за тое, я доўга і беспаспяхова не мог адшукаць дакладны адказ на адно пытанне: у якой якасці і ў якой знешнім выглядзе яна была? Так, першапачаткова на карціне вышэй правага кута быў намечаны вобраз сястры міласэрнасці. Але яшчэ перад гэтым, пасля аналізу эцюда да карціны, я, як заўсёды смела і ўпэўнена, вызначыў памер будучага палатна і дакладна ведаў, што вобразы мне дадуцца ў фармаце, у тым ліку і меркаваны жаночы. Так і сталася!
29 кастрычніка 2014 года на вялікім палатне я пачаў вызначаць будучы малюнак вуглём. Галоўнае – я быў упэўнены сэрцам, што вобразы, якія выходзілі з-пад кавалачка вугалю, жылі ў маім падсвядомасці з моманту зараджэння ідэі. У працы над карцінай я не выкарыстаў натуршчыкаў. Кожны з створаных мною персонажей- плод вобразнай апрацоўкі убачанага на фотаархівах эпохі вялікай вайны, без прамога іх выкарыстання. Мне патрэбныя былі лёсу, погляды, міміка, але, ні як не тэатральнасць у паводзінах герояў карціны. Я прымушаў жыць розныя асобы і характары ў сітуацыі, якая склалася, складаным руху па пагорыстай заснежанай мясцовасці і рэштках драцяных загарод, закрануць двухсуточный артпадрыхтоўкі. Апускаючы салдат у гэтыя ўмовы, мной вызначалася, шляхам пошукаў і разважанняў, іх паводзіны і рытмічнасць руху груп салдат, дзе ланцугу атакавалых пачынаюць рассыпацца па меры ўскладнення ландшафтных умоў, правальваюцца ў падталы снег, групуюцца і падбадзёрвалі кароткімі размовамі сябар з тым адным, якога праз ўжо хвіліну не стане …
Зносіны салдат з адной роты паміж сабой пры пераходзе праз яр, адкуль немец яшчэ не бачны. Напалоханыя, разгубленыя, валявыя, упэўненыя і смелыя взгляды- ўсё чалавецтва, усё, што яны маглі адчуваць у «хвіліну перад атакай» мяне цікавіла з усёй запалам і, у спробе максімальна выразнага вырашэння гэтага моманту, стан пошуку мучыла мяне на працягу ўсёй працы над палатном.
У адну раніцу мае вучні прыехалі да мяне на заняткі па жывапісу і ўбачылі велізарны палатно, для іх гэта стала вельмі запамінальным момантам. Кожны з іх бачыў, як карціна, раз за разам, ажывае, калі яны прыязджалі зноў і зноў: ад вугальнага малюнка на паверхні да яркага маляўнічага пласта. Часам персанажы выяўляліся на вачах у маіх выхаванцаў, і яны бачылі, як пэндзаль мастака нараджае жывыя вобразы за некалькі хвілін.
Вясной – летам 2015 года пачаўся адзін з самых напружаных этапаў працы і збору неабходнага матэрыялу. Я вёў дзённік, куды выпісваў ўсе хвалюючыя мяне дэталі пра другую арміі, пра яе камандаванні, шукаў інфармацыю аб складзе палкоў.
Салдаты і афіцэры ішлі ў атаку на фоне панарамы возера Нарач з боку вёскі Занарач, недалёка ад вёскі Стаховцы, мне здавалася, што гэты пейзаж і стане самым верным, але неўзабаве я змяніў свой погляд на гэта …
Па меры знаходжання новых дэталяў і інфармацыі мне давялося стаць перад сур’ёзным выбарам: дапускаць мастацкая выдумка ці ж максімальна абмежаваць яго. У выпадку, калі ён дапускаўся – усё станавілася ўжо на свае месцы і заставалася толькі завяршыць прапрацоўку персанажаў, але калі няма, то давядзецца многае мяняць. Вядома, лепш за ўсё першапачаткова вырашаць гэтае пытанне яшчэ ў эскізе і зрабіць проста ілюстрацыю падзеі, але я задаю, адразу ж, сабе і многім іншым пытанне: а як жа тады перажыць разам з персанажамі свайго твору іх нягоды? Адразу, усё лагічна расклаўшы і выканаўшы карціну як нарматыў, мне патрэбна была жывая і моцная карціна, і я прыняў рашэнне, як да мяне можа прыйсці гэта: неабходна выношваць ідэю, бачачы яе частковае ўвасабленне, адкрыць якое адсутнічае і стварыць цэльны, і дакладны вобраз! Таму я пісаў, шукаў і адкрываў адначасова!
Маляўнічыя месцы Нарачанскага краю ператварыліся вясной 1916 г. у страшны тэатр мужнасці і адчаю, страху і гераізму, самаахвяравання і непераадольнага імкнення выжыць – гэта павінна быць на карціне, і я ставіў задачай перадаць гэта, як мага менш звяртаючыся да прамой ілюстрацыі.
Увосень 2015 года многія, хто бачыў палатно, ужо казалі, што я скончыў сваю працу. Але тым больш здавалася яшчэ трэба працаваць над ім … Мне не давала спакою адчуванне, што геаграфічнае месца гібелі Яўгеніі Варанцовай, а да яе многае па задумцы прывязвалася, зусім не «у Нарачы», у літаральным сэнсе, і я пачаў пошукі адказу. У кнізе Генадзя Малышава «Нарачанскае рэха Вердена» я нечакана наткнуўся на склад 2-ой ўдарнай рускай арміі на момант правядзення Нарацкай аперацыі (5 (18) сакавіка – 17 (30) сакавіка 1916 года). Падчас правядзення Нарацкай аперацыі 2-ой арміяй камандаваў камандуючы 4-ай арміяй генерал Рагоза Аляксандр Францавіч, які падзяліў войскі 2-й арміі на тры ударныя групы (Паўночную, Цэнтральную, Паўднёвую) і рэзерв. Мяне цікавіў 1-шы сібірскі армейскі корпус, камандзір генерал ад кавалерыі Міхаіл Міхайлавіч Пляшкоў. У склад менавіта гэтага корпуса ўваходзіла 1 сібірская стралковая дывізія і 3 сібірскі стралковы полк, у пятую роту якога прыбыла з Масквы добраахвотнік, 17-ці гадовая Яўгенія Варанцова, дачка бухгалтара Голутвинской фабрыкі, якая здолела натхніць цэлы полк прыкладам стойкасці, знаходлівасці і бяспрыкладнай адвагі. Напярэдадні атакі яна настаяла на сваім удзеле ў ёй, нягледзячы на тое, што была прыпісаная да каманды сувязі і магла знаходзіцца ў тыле. Ідучы з вінтоўкай наперавес, яна натхняла якія ідуць побач салдат, падабраўшыся да драцяных загародах, першая знайшла праход сярод разбураных артабстрэл ўмацаванняў і, з крыкам «Братцы, наперад!», Павяла за сабой байцоў, неўзабаве яе забіла германская куля, а гераічны прыклад яе подзвігу стаў несмяротным!
Стала відавочна, што пацвярджалася і спісам, і картамі размяшчэння войскаў, што патрэбны для мяне кагорта ваяваў у Паўночнай ударнай групе і ўдзельнічаў у баях на паўночны захад ад Пастаў. А гэта значыла, што геаграфічна на палатне не можа быць возера Нарач, а толькі лясіста-узгорыстая мясцовасць з рэдка праглядаю азёрамі, хутчэй за ўсё ў раёне вёсак Ярава і Курта. Інакш я трапляў бы геаграфічна ў пазіцыі 7-й пяхотнай дывізіі на паўднёвым беразе возера Нарач, у склад якой уваходзілі 25-ый пяхотны Смаленскі генерала Раеўскага полк, 26-ый пяхотны Магілёўскі полк, 27-ый пяхотны Віцебскі полк 28-ый пяхотны полацкі, 7-ая артылерыйская бригада- усе яны ставіліся да Паўднёвай ударнай групе, камандзір генерал ад інфантэрыі Балуеў Пётр Сямёнавіч.
Перада мной стаў выбар: выправіць геаграфію або замяніць воінскае падраздзяленне. Адказ быў адназначны: вобраз Варанцовай і сібірскія стрэлкі! Я змяніў ландшафт, прыўнясучы ў яго лясістай мясцовасці, і ён адразу ўзмацніў неабходную атмасферу, дадаў праўдзівасці і драматызму ў кампазіцыю.
Галоўнае – зараз я цвёрда ведаў: які менавіта шыфр мне варта наносіць на пагоны маім персанажам, але было яшчэ шмат чаго, што прасіла ў мяне ў падсвядомасці адказ …
Некаторыя паважаныя эксперты, убачыўшы карціну, сказалі мне, што ў прынцыпе, усё ў ёй «адпавядае», але мне здавалася, што гэта спісванне на дапушчэнне ў мастацтве хібнасцяў і я не даверыўся такому погляду, як аказалася не дарэмна …
Студзеньскім вечарам 2016 гады я прыняў рашэнне адшукаць праз сацыяльныя сеткі нашчадкаў салдат ці тых, хто займаецца рэканструкцыяй сібірскіх стралковых палкоў, і быў гарачае падтрыманы ў сваіх пачынаннях Нова-Мікалаеўскі ВІК «Сібірскія стрэлкі». Праз гэты клуб я выйшаў на ліставанне з Іванам Бутакова з Іркуцка – гісторыкам, экспертам па уніформе, сцягоў сібірскіх стралковых палкоў. Больш за тое, ён займаецца рэканструкцыяй падраздзяленняў, блізкіх да тых, што мяне больш за ўсё цікавілі.
Дзякуючы гэтаму чалавеку я даведаўся велізарны скарбніца карыснай інфармацыі, і нават такі факт: 3-ці Сібірскі стралковы полк стаяў у Нікольск-Ўсурыйску, што ў Прымор’е. Ну, а самае галоўнае – з’явіліся важкія і слушныя заўвагі, у выпадку выпраўлення якіх праца будзе куды верагодней. Склаўшы план работы і чарговасці паправак, я ў гэты ж вечар пайшоў адразу ў майстэрню. Цэлую ноч, як і 5 будучых начэй, з інтэрвалам у суткі для сну, я пісаў карціну да самага світання! Але гэтага можна было і не рабіць, так як карціна ў тым выглядзе, у якім яна ўжо была, атрымала досыць шырокае адабрэнне і станоўчыя водгукі, але мне ўсё гэта здавалася пачатак, уважліва Не прааналізаваныя сюжэтам, і галоўнае – я рабіў гэтую карціну для сапраўдных патрыётаў, якія ўмеюць цаніць дакладнасць!
Перш за ўсё, па радзе Івана, я змяніў сцяг. У папярэднім варыянце яно было ўзору 1800 года. Для дакладнасці яго неабходна было замяніць новым, выдадзеных паліцу пасля руска-японскай вайны ў 1906 годзе.
Мне стала вядомая ўся гісторыя палка ад года яго заснавання. Я нават стаў валодаць інфармацыяй, што 22 кастрычніка – палкавы свята.
У 1829 з 1-га батальёна Іркуцкага гарнізоннага палка створаны Сібірскі лінейны №13 батальён. Старшынства ад 1-га батальёна Табольскага гарнізоннага палка (созд. Ў Якуцку у 1720 г.). З 1858 – Лінейны №3 батальён Усходняй Сібіры (Усходне-Сібірскі лінейны №3 батальён). З 1865 – 3-ці Усходне-Сібірскі лінейны батальён. З 1880 – 3-ці Усходне-Сібірскі стралковы батальён. З 1898 – 3-ці Усходне-Сібірскі стралковы полк. З <br> 1910 – 3-ці Сібірскі стралковы полк.
З моманту стварэння выкарыстаў старое сцяг обр.1800 года паскардзіліся батальёну ў складзе Гарнізоннага ген. маёра Леццано палка 1800/07/05 года. 25 чэрвеня 1838 года на сцяг падаравана Юбілейная Аляксандраўская стужка і клямар з надпісам
“П1.1720.Сибирского Гарнізон Табольскі полк.
1838. Сібірскага лінейна №13-га баталиона “.18 лістапада 1885 года на дрэўка сцяга ўсталяваная клямар з надпісам:
“П1. 1720. 1-й батальён Табольскага Гарнізоннага палка.
1880. 3-га Усходне-Сібірскага стралковага баталиона “.6 снежня 1906 гады 3-му Усходне-Сібірскім стралковай паліцу падаравана георгіеўскія сцяг обр. 1900 гады з надпісам” За адзнаку пад Ляаяне у 1904 годзе, у Сандепу ў 1905 годзе “. Усе неабходныя надпісы, у адпаведнасці з хронікай, былі адлюстраваны мною на карціне. Гісторыя воінскага падраздзялення – на клямары і Александроўскай юбілейнай стужцы, надпіс за адрозненне на георгіеўскай стужцы пад Спасам на сцягу. Іван Бутаков перапісваўся са мной на працягу некалькіх тыдняў па некалькі гадзін у дзень і даваў неабходныя парады нават па дэталях, што, на першы погляд, не кінуцца нават у вочы: прыцэльная планка Канавалава, ружэйныя рамяні, ахоўныя пятліцы, мельхіёравы пули.Хоть страты былі вялікія, у 1916 году ад кадравых вайскоўцаў, і другой чаргі прыбылі на фронт засталіся адзінкі. але заставаліся узнагароджаныя салдаты за ўдзел у руска-японскай вайне, якія, усё ж, апраналі на грудзі свае медалі з «японскай» разам георгіеўскімі крыжамі ідучы ў атаку але ўжо на германца.
Галоўны герой карціны – капітан, смела які ірвецца наперад, ён, відаць, шмат ваяваў, і страх ужо не скоўвае яго руху, нягледзячы на яшчэ пакінутыя элементы драцяных загарод, робіць смелы крок у бок рэшткаў ўсё яшчэ небяспечнай занесенай снегам калючага дроту, побач з халявай яго бота забіты немец, ён ужо завеян снегам і абледзянелай. Па правую руку капітана, прыглядаючыся да яго рухам, робіць паўтор яго смелых крокаў паручнік. Знамя нясе падпрапаршчык, які зноў аказаўся раней за тэрмін ўсвядоміць, што напад, хутчэй за ўсё, захлынецца, ён разумее, што ён падзе адным з першых, бо сцяг у яго руках. Яфрэйтар, на пярэднім плане, не чакаючы загаду, ужо цаляе і збіраецца страляць без загаду. Які размясціўся за яго спіной унтэр-афіцэр запраўляе мельхіёравы патроны ў затвор вінтоўкі, салдат, па правае плячо ад яго, углядаецца ў пазіцыі германцаў. Усё гэта ў процівагу строга збудаваным ланцугах на далёкім плане і крочыў у размове праз яр салдатам, што пакуль бачаць наперадзе толькі сваіх палкавых таварышаў ды святло каля сцяга на версе гары, куды ім толькі трэба будзе ўзлезці і ўбачыць тое, што першыя ланцуга ўжо ўсвядомілі. Сярод мужчын і жаночы вобраз, ён, больш за іншых, скіраванасці да мэты, не зважаючы, на дарагую за гэта цану.
Іван не шкадаваў свайго часу, дапамагаючы мне зразумець многія тонкасці Рускай Імператарскай арміі, напэўна, ён не менш мяне хацеў, каб гэтую карціну ацанілі і уніфармісты, і рэканструкцыя. Менавіта ён пераканаў мяне ў неабходнасці змяніць афарбоўка пагон з галунамі на ахоўны, што, першапачаткова мяне насцярожвала ў сувязі са зліццём салдат у адну агульную масу. Але гэтая праблема была ператворана з недахопу ў перавага.
Ланцуга атакавалых выстройваліся хвалямі па 1-2 роты атакавалых на адлегласці 30-40 крокаў, каб паменшыць страты ад ружэйнага і артылерыйскага агню. Неабходнасць прысутнасці Пулемётные каманды, у першых ланцугах, апраўданая эфектыўнасцю яе выкарыстання пры падаўленні агню праціўніка з толькі што занятай пазіцыі. На карціне таксама паказаны найбольш зручны спосаб транспарціроўкі кулямёта сістэмы “Максім” трыма байцамі, ён без лючка пад снег у адрозненне ад больш позняй савецкай мадэрнізацыі. Па воінскім статуце РІА сцяг можа несці толькі унтэр-афіцэр, у асобных выпадках падпрапаршчык. У афіцэраў на палявым паходным рыштунку рэвальверны шнур мацаваўся да рамяні за Кабур, а не на шыю пад каўнер. Дэталі па амуніцыі не засталіся без пільнай увагі: афіцэрскі пяхотны цямляк з жалуды у адрозненне ад кавалерыйскага, што павінен быць з Бахрамам; верная форма эфеса афіцэрскай шашкі пад кут адрознівала яе ад іншага халоднай зброі, пасавыя скураныя падсумкі ў стралкоў і іх парнае колькасць у кожнага байца, брызентавыя эрзац-падсумкі, шанцевый інструмент (лапатка, сякера, киркомотыга), сухарныя сумкі, рэчмяшкі, размяшчэнне какарды уверсе на папахе- ўсё гэта здавалася б празмернасці, ня якое ўплывае на галоўную артэрыю карціны, але я вам скажу, што гэта яе даспехі, даспехі пэўнасці, і для мяне яны вельмі важныя!
У самыя крытычныя моманты всеночных работ над палатном пасля заўваг і каментароў да папраўкамі, мяне падтрымліваў саветам і пайкай гісторык Дзмітрый Лапцэвіч, што ўпоравень не спаў як і я, таксама перажываў і хацеў, каб выйшла усё як трэба, з найменшымі прамашка!
Адно з нешматлікіх свядома дапушчаных недакладнасцяў – памеры сцягоў, што мною павялічаны для падкрэслення іх значнасці, памеру ўплыву на псіхіку салдат, цэнтральнае знамя- сонца маёй карціны!
Калі я пісаў пэндзаль стрэлка, запраўляецца ў вінтоўку мельхіёравы кулі, да мяне патэлефанавала жонка і паведаміла, што нарадзіла мне сына! Пасля, ніжэй гэтага ўчастка на палатне я напісаў прысвячэнне карціны мойму нованароджанаму сыну Сцяпану! Мой сын і мая карціна выношваліся і нараджаліся адначасова!
У другой палове лютага 2016 года, у прысутнасці прафесара БДАМ Яўгена Феліксавіч Шунейка, я здзейсніў каляровае і танальны абагульненне элементаў карціны, расставіў каляровыя акцэнты і паставіў свой подпіс.
Разам з лідэрам суполкі «Weltall» і маім надзейным таварышам Юрыем самкі ў пачатку сакавіка 2016 года мы здзейснілі перавоз велізарнай рамы для напісанай карціны ў складаных умовах надвор’я і победили- карціна стала ў аправу!
У апраўленай карціне я паклаў фінішныя ўдары пэндзлем, пасля чаго дастаў яе з рамы для пакрыцця трыма пластамі акрыл-стирольного лаку. Пасля прасушкі рама мацавацца ўжо надоўга. З гэтага моманту карціна завершана!
Дарагі глядач і чытач, хачу звярнуцца да цябе з просьбай прымножыць пачатае – і слаўныя героі другой айчыннай вайны, будуць спаць спакойна, яны заслужылі гэты гонар!